Kod :	Ad :
Təsnifat üzrə axtarış :

Milli təhsil təsnifatı
Excel

Eng	Az	Izah
acronym	akronim; abbreviatura	Başlanğıc hərflərinin düzülüşündən və ya söz birləşməsinin komponentlərindən yaranan, söz. Nümunələr:BDU (Bakı Dövlət Universiteti), RF (Rusiya Federa-siyası), Soweto (South West Townships)
address	ünvan	Saxlanılan konkret məlumat vahidinin kompüterdə yerləşdiyi yer.
allograph	alloqraf; qrafik variant.	→qrafemin növ müxtəlifliyi. Nümunələr: İngilis dilində→/f/ fonemini təsvir edən ff, ph və gh-qrafem alloqrafları; rus dilində /a/ fonemini təsvir edən а, я-qrafem alloqraflarıdır.
allomorph	allomorf	→Morfemin ikisindən biri və daha çox→fonoloji təzahürlərindən biridir.Nümunələr: ingilisdə cats sözündə-s və boxes sözündə -es, rus dilində моря sözündə -я və столы sözündə -ы −cəm morfeminin allomorflarıdır; брать, беру, заби-рать sözündə -бр,-бер,-бир kök morfemlərinin allomorflarıdır.
allonym	allonim; ad variantı; alternativ ad.	Eyni→topoqrafik obyektin ikisindən hər biri və ya daha çox adlarından biri.Nümunələr: Hull, Kingston upon Hull; Vesterhavet, Nordsee; Konstantinopol, Stambul; Leninqrad, Sankt-Peterburq; Yelizavetpol, Gəncə; Artyom, Pirallahı;
allonym, standardized	allonim, standartlaşmış	→standartlaşdırılmış toponim kimi qəbul olunan eyni coğrafi obyektin iki və daha çox adlarından biri.Nümunələr: Biel və Bienne; Ca-sablanca və Dar al-Bayda; Kaapstad və Cape Town; Matterhorn və Monte Cervino; Nuxa və Şəki.
allophone	allofon	→Fonemin iki və ya daha çox→fonetik variantlarından olan →Səs.Nümunələr: ingiliscə Tyne və amerikanca water−/t/ foneminin allofonlarıdır; ispanca rio və Madrid− /r/ foneminin allofonlarıdır; rusca папа və пять−/a/ foneminin allofonlarıdır.
alphabet	alfavit; əlifba	Öz adları olan və müəyyən ardıcıllıqla düzülən → yazılı əlifba → dil hərflərinin məcmusu.
alphabetic	əlifbalı	→əlifbadan olan sifət
alphabet conversion	ötürücü əlifba;konversiya əlifbası	→Adların ötürülməsində istifadə olunan→əlifba.Terminlər üçün ümumiləşdirici termin→transkripsiyalı əlifba və transliterasiyalı əlifba
alphabet, transcription	əlifba, transkripsiyalı	→transkripsiya prosesində istifadə olunan→əlifba Nümunələr: alman dilinə transkripsiyada /ts/ diş→fonemi-nin ötürülməsində c-dən yox, ancaq z-dən; ingilis dilinə transkripsiyada /k/ damaqarxası foneminin ötürülməsində c-dən yox, ancaq k-dan istifadə olunması
alphabet transliteration	əlifba, transliterasiyalı	→Transliterasiya zamanı →diakritik işarələrin mümkün istifadəsi ilə tətbiq olunan→əlifba.Nümunələr: Qeyri-latın yazılışının romanlaşdırılmasında istifadə olunan əlifbalar. məsələn:klassik ərəb dilinin romanlaşdırılması üçün əlifbaya C, E, O, P, V və X, ancaq müxtəlif markerlər daxil edilib: (' və s)
alphabetic script	əlifba yazısı	Script, alphabetic-ə (284)-ə bax.
alphabetic sequence	əlifba sırası	a) →Əlifbanın →hərflərinin qəbul olunmuş düzülüş qaydası. b) Adları bu qaydada sadalanan obyektlətr massivi.
alphabetic sequence rules	əlifba sırası qaydaları	→Əlifba yazılışı üçün sözlərin →ardıcıllıq qaydası.
alphanumeric	əlifbalı-rəqəmli	Məsələn kompüterdə nəinki rəqəmlərin, həmçinin →hərflərin də istifadə olunduğu təqdim edilmə üsulu. Daha geniş mənada həmçinin durğu, riyazi işarələrindən və digər işarələrdən istifadə olunması.
anthroponym	antroponim	Şəxsi ad.Nümunələr: Alfred, Vladimir, Şahin.
article	artikl	→Morfem, adətən adlarda ismin müəyyənliyini və ya qeyri-müəyyənliyini, onun sayını, halını bildirir.Nümunələr: ingilis dilində the; ispan dilində el, los, las; fransız dilində le, la, les; ərəb dilində al; ivrit dilində ha; rumın dilində ul; bolqar dilində mo, ma
articulation	artikulyasiya	Danışıq səslərinin tələffüzü üçün havanın istiqamətini dəyişən səs tellərinin fizioloji hərəkəti.
batch processing	paket emalı	Məlumat vahidlərinin kodlaşdırıldığı, qruplara yığıldığı sonra isə ardıcıllıqla kompüterdə emal olunduğu, metod.Əlaqədar termin:→interfəal emal
bilingualizm	ikidillilik, bilingvizm	İnsan və ya cəmiyyət tərəfindən iki dili təmiz bilmək.
biscriptual	ikiyazılı	İki müxtəlif sistemdə→məktubun əlyazma və ya çap mətni. Həmçinin bax →məktubun müxtəlif sistemlərdə yazılı xəritəsi; →məktubun müxtəlif sistemlərdə adları olan qəzetir.
character	işarə, simvol	Yazılış vahidi kimi istifadə olunan qrafik simvol; daha dar − yazının qeyri-əlifba sistemində qrafik simvol.Nümunələr: çin dilində 中(çjun), amxar dilində υ(xa) , yapon dilində の(no).
character, modified	işarə, şəkli dəyişdirilmiş	Terminlər üçün ümumiləşdirici termin →sadələşdirilmiş işarə və →işarənin variantı.
character, simplified	işarə, sadələşdirilimiş	Qrafik cəhətdən öz normativ for-masından daha asan olan →işarə variantı.Nümunə: çin dili digər uyğun ənənəvi işarələrə nisbətən daha az miqdarda xətlərdən istifadə etmək əsasında işarələri (tsyantitszı) sadələşdirmişdir.
character, variant	işarənin variantı	Sözdə olan vəziyyətindən asılı olaraq, cizgilərinə görə fərqlənən, eyni →fonoloji və və/ya →morfoloji elementi [əgər işarələr əlifba işrələridirsə, onda eyni →şriftin xarakterinə aiddir] bildirən →yazı sistemində 2 və ya daha çox işarələrdən hər biri.Nümunələr: ərəb dilində ﻉ=ﻋ=ﻌ; ivrit dilində ץ=צ.
character, vowel	sait səsin işarəsi	→Əlifba və ya →heca yazısında →sait səsi təqdim edən →marker olmayan, →işarə Nümunələr: rus və latın dilində a, tay dilində ๅ (a), koreya dilində ￂ (a), amxar dilində λ (ā, sait səsin birinci işarəsi)
choronym	xoronim	Böyük sahəni əhatə edən obyektə aid olan →toponim.
class, feature	obyektin sinfi	Təsnifatlaşma və axtarışı asan-laşdırmaq üçün ümumi xarakteristikalı topoqrafik obyektlərin qruplaşdırılması Nümunə: "su axını" anlayışına daxil olan çay, su və s.
coded	təqdim olunmanın	Obyektin və ya →obyektlər sinfinin → rəqəmli-əlifba və ya qrafik kodla izahı; kodlaşdırılan
representation	kodlaşdırılması	çoxluğun istənilən elementinə kod tətbiqinin nəticəsi.Nümunələr: 0226-əsas yol; ▲▲-dağ.
colloquiallanguage	danışıq dili	language, colloquial (146)-ya bax.
composite name	tərkibin adı	Name, composite-yə (212)-yə bax.
compound name	tərkibin adı	Name, composite-yə (212)-yə bax.
computer file	kompüter faylı	File, computer-ə (098)-ə bax.
computer program	kompüter proqramı	Proqram, computer-ə (268)-ə bax.
computer record	kompüter yazısı	Record, computer-ə (275)-ə bax.
consonant	samit səs; konsonant (heca əmələ gətirməyən səs)	Nəfəs borusunda bir və ya çoxlu sayda nöqtələrin sıxılması və ya bağlanması nəticəsində yaranan →danışıq səslərinin iki əsas sinfindən biri
consonant letter	samit səsin hərfi; samit hərf	letter, consonant-a (162)-ə bax.
consonant script	konsonant məktub	Script, defective alphabetic (286)-a bax.
conventional name	ənənəvi ad	Exonym-ə (081)-ə bax. →ekzonim termini ilə eyni mənalıdır.
conversion	ötürmə, konversiya	Toponimikada hər hansı bir dilin →fonoloji və/və ya →morfoloji, həmçinin leksiki elementlərinin digər dilin və yazılışın vasitələrindən istifadə etməklə ötürmə prosesini bildirir. Ötürmə →transkripsiya, →transli-terasiya və ya digər üsullar vasitəsilə həyata keçirilə bilər.
conversion alphabet	ötürmə əlifbası	Alphabet, conversion-a (010)-a bax.
conversion table	ötürmə cədvəli	Terminlər üçün ümumiləşdirici termin →transkripsiya açarı və →transliterasiya açarı. Həmçinin romanlaşma açarı-na bax.
coordinates, geographical	koordinatlar, coğrafi	a)        Bucaq ölçülərinin (dərəcələr, dəqiqələr və qövs saniyələri) köməyi ilə Yer səthi üzərində (hündürlük nəzərə alınmadan) olan obyektin təyin edilməsi üçün istifadə olunan ekvatordan şimala və cənuba 0º-dən 90º-dək nömrələnən en xətlərinin (paralellər) və beynəlxalq sıfır Qrinviç meredianından şərqə və qərbə 0º-dən 1800-dək nömrələnən uzunluq xətlərinin (meredianlar) şəbəkəsi və ya kürəşəkilli şəbəkə.Bu şəbəkəyə nisbətən nöqtələrin vəziyyəti. ­­­
coordinates, restangular	koordinatlar, düzbucaqlı	a) Bir qayda olaraq →topoqrafik xəritədə üzərində çəkilən, hər iki ox üzrə eyni uzunluq vahidinə malik olan bir-birinə perpendikulyar düz xətlər sistemi ilə yaranan düz koordinatların şəbəkəsi. Həmçinin →UTM şəbəkəsinə bax.Bu şəbəkəyə nisbətən nöqtələrin vəziyyəti.
coordinates, topoqrafic	koordinatlar, topoqrafik	Coordinates, restangular-a (045)-ə bax.
creole	kreol dili	→Pidjindən yaranan və ya avropa dillərindən birinin yerli əhalinin dili və ya dilləri ilə qarışması nəticəsində yaranan və həmin → cəmiyyətin danışığına vahid və →əsas dilinə çevrilən danışıq dilinin sabit forması
cultural feature	mədəni obyekt	feature, man-made-ə (091)-ə bax.
data	məlumatlar	Kommunikasiya, izah və insan və ya maşın tərəfindən emal üçün yarayan faktların və anlayışların rəsmi üsulla təqdim olunması. Kompüter sahəsində qoşma ter-min:→kompüter, proqramı.
data base (also database),digital	məlumatlar bazası, rəqəmli	Konkret mövzuya aidiyyatı olan →kompüter fayllarının və/və ya →kompüter yazılarının hərtərəfli, hərdən ətraflı toplusu.Nümunə: Ölkədə olan bütün hidro-qrafik obyektlər üçün kompüter yazılarının toplusu.
data base, digital toponymic	məlumatlar bazası, toponimik rəqəmli	Müəyyən ərazi üzrə →toponimlərin onunla əlaqədar məlumatlarla birlikdə (və ya məlumatsız) oxunulan kompüter formasında saxlanan →rəqəmli məlumatlar bazası
data base management system	məlumatlar bazasının idarəedilməsi sistemi	→Rəqəmli məlumat bazasından istifadə üçün zəruri olan və ona müstəqil istifadəçilərin müraciət etməsinə imkan verən →proqram təminatı
data dictionary	məlumatlar lüğəti	→Məlumatlar elementini, →faylın formatını, daxili əsaslandırılmış kodları, mətn girişini və onların əlaqəsini özündə əks etdirən →rəqəmli məlumatlar bazasının tərkibinin izahlı kataloqu
data directory	məlumatlar direktoriyası	data dictionary-a (053)-ə bax.
data element	məlumatlar elementi	→Kompüter yazısında konkret →məlumat sahəsini əhatə edən eyniləşdirilmiş və təyin edilə bilən məlumatların baza va/hidinin təsviri.Nümunə:« Adlar üzrə müvəkkil edilmiş orqan tərəfindən təsdiq edilmiş adın tarixi»
data field	məlumatlar sahəsi	→Kompüter yazısında konkret →məlumatlar elementinə ayrılan məkan.Nümunə: Ad obyekti koordinatla-rının kompüter yazısı üçün sahə.
data interchange, transligual	məlumatlar mübadiləsi, dillərarası	Standartlaşdırılmış kodlar və/və ya konkret dilə nisbi olmayan terminologiyanın köməyi ilə məlumatların mübadiləsi (əsasən kompüter)
data item	məlumat vahidi	→Kompüter yazısında konkret →məlumatlar elementinin mənası və ya məzmunu.Nümunə: 01.01.99 →“tarix” məlumat sahəsində
data portability	məlumatların əlaqəsi	Müxtəlif kompüter sistemlərində eyni məlumatların daxil edilməsi və/və ya istifadə ehtimalı.
default value	gizlətmə üzrə məna	Kompüter emalı zamanı əməliyyatçının müdaxiləsi olmadan kompüterin avtomatik seçdiyi əməliyyatı bildirir.
defective alphabetic script	natamam əlifba yazısı	script, defective alphabetic-ə (286)-ya bax.
descriptive term	izahedici termin	Xəritədə →toponim olmayan amma →topoqrafik obyekt mənasını verən söz (adətən ümumi isim, sifət və ya ibarə olan) Nümunələr: yay sahəsi; kanal; su qülləsi; daimi, mövsümi (su axını üçün).
designation	əlamət	descriptive term-ə (062)-yə bax.
diacritic	diakritik;	→Hərfin/hərflər qrupunun üstündə, altında, eninə yerləşdirilən onun/onların →fonem mənasının dəyişilməsi, vurğunun təyin olunması, həm də tonun dəyişməsi və ya iki söz arasında fərqi göstərmək üçün adətən böyük olmayan işarə.
null	diakritik işarə	Nümunələr: rus əlifbasının romanlaşmasında alman dilində ä, ö, ü, š, č; ivrit dilinin romanlaşmasında h; polşa dilində ł; rumın dilində ţ; fransız dilində où («hara») ilə müqayisədə ou («və ya»). Həmçinin →marker bax.
diacritical mark, diacritical sign	diakritik işarə	Diacritic-ə (064)-ə bax.
dialect	dialekt	Konkret sözlər toplusunda, qrammatik strukturunda, tələffüzündə üzə çıxan →yerli və ya mövcud sosial cəmiyyət insanları üçün xarakterik olan →dil müxtəlifliyi. Bəzən dialekt və →dil arasında müqayisə aparmaq çox çətindir. Həmçinin bax →diqlossiya və →yerli.
dictionary, geographical	lüğət, coğrafi	Şərhləri, izahedici məlumatları və ya onların hər biri üzrə yazılı göstəriciləri olan, adətən →əlifba sırası ilə düzülmüş coğrafi termin və/və ya adların siyahısı.
digital data base	rəqəmli məlumatlar bazası	data base, digital-a (050)-yə bax.
digital toponomic data base	rəqəmli, toponomik məlumatlar bazası	data base, digital toponymic-ə (051)-ə bax.
diglossia	diqlossiya	Vahid →dilçilik cəmiyyətində bir →dilin iki variantının yaşadığı nisbətən sabit diliçilik vəziyyəti: birinci («yüksək») variant adətən rəsmi və nüfuzlu olur; digəri («alçaq») variant gündəlik ünsiyyətdə istifadə olunur.Nümunələr: yunanca kafarevusa («yüksək») və dimotiki («alçaq»); ərəbcə əl-fusxa –ədəbi və əl-ammiya – xalq dili (dialekt); İsveçrədə yuxarıalman və isveçrə almanı. Daha geniş mənada bu iki qohum olmayan dilin bir yerdə yaşamasıdır. Məsələn: Paraqvayda ispan və quarani dilləri.
diglossic	diqlossik	→Diqlossiyaya aid olan (070).
digraph	diqraf	Bir →fonemin ifadəsi üçün istifadə olunan iki →hərfin ahəngi Nümunələr: /∫/ üçün ― danimarka dilində sj, fransız dilində ch, ingilis dilində sh. Bəzi dillərdə ayrı-ayrı diqraflar müstəqil olaraq əlifbaya daxil edilib. məsələn, ispan dilində ll, çex və slovak dillərində ch, belorus dilində дж və дз diqrafları. Həmçinin → liqatura bax.
diphthong	diftonq	Bir hecada iki (və ya triftonqla üç) sait elementlərin ahəngi.Nümunələr: [aı] üçün: alman dilində― bei sözündə ei, ingilis dilində― time sözündə i.
donor language	donor dil	language, source-yə (156)-ya bax.
donor script	donor-məktub	script, source-yə (293)-ə bax.
endonym	endonim	Obyektin yerləşdiyi ərazidə rast gəlinən dillərdən birində coğrafi obyektin adı.Nümunələr: Varanasi (Benares yox); Aaxen (Elya-Şappel yox); Krunq Tep (Banqkok yox); Əl-Uksor (Luksor yox); Şəki (Nuxa yox).
endonym, standardized	endonim, standartlaşdırılmış	Coğrafi adlar üzrə səlahiyyətli orqan tərəfindən təsdiq edilmiş →endonim.Nümunə: Sonuncu ad standartlaş-dırılmış Qull və Kinqston-na- Qulle allonimləri arasında.
entity, topographic	obyekt, topoqrafik	feature, topographic-ə (094)-ə bax.
eponym	eponim	Digər adın yaranması üçün əsas olan insan və ya insanların adı.Nümunələr: Yaroslavl sözündə Yaroslav; Santyaqoda Yaqo; Mount Everest sözündə Everest; Cəlilabad sözündə Cəlil. Fransız dilində uyğun termin – ethnonym.
epotonym	epotoponim	Ümumi ismə keçən və ya onun üçün əsas olan →toponim.Nümunə: Olympia (olimpiada üçün); Jerez (xeres üçün); al-Burtughãl– Portuqaliyanın ərəbcə adı. (ərəbcə «portağal» olan Burtugãl).
exonym	ekzonim	Mənbə dildə qəbul edilən, müasir forma ilə üst-üstə düşməyən,dilin yayılma ərazisindən kənarda yerləşən həmin dildə kök salmış →coğrafi obyektin ad forması. Nümunələr: Warsaw – Warszawa üçün ingilis ekzonimidir;Londres – London üçün fransız ekzonimidir;Mailand – Milano üçün alman ekzonimidir.Moscow, Moscau – Moskva üçün ingilis və alman ekzonimləridir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı beynəlxalq istifadədə ekzonimlərintətbiqinin zaldılmasını məsləhət görür.
extraterrestrial feature	yerüstü olmayan obyekt	feature, extraterrestrial-a (088)-ə bax.
extraterrestrial name	yerüstü olmayan obyektin adı	name, extraterrestrial-a (215)-ə bax.
false generic element	yanlış kök elementi	generic element, false-yə (111)-ə bax.
feature class	obyektin sinfi	class, feature (029)-a bax.
feature name	coğrafi obyektin adı	Toponym-a (339)-a bax.
feature, cultural	obyekt, mədəni	feature, man-made (091)-ə bax.
feature, extraterrestrial	obyekt, qeyri-yerüstü	Yer və onun peykindən başqa hər hansı bir planetdə yerləşən →topoqrafik obyekt.Nümunə: Ayda olan krater.
feature, geographical	obyekt, coğrafi	Yer səthi üzərində olan →topoqrafik obyekt
feature, hydrographic	obyekt, hidroqrafik	Quru daxil olmayan, sudan ibarət olan və ya əsas etibarilə su ilə əlaqəsi olan →topoqrafik obyekt.Nümunə: göl; su rezervuarı, ancaq ada istisna olmaqla.
feature, man-made	obyekt, süni	İnsan tərəfindən yaradılan və ya xeyli dəyişdirilmiş →topoqrafik obyekt.Nümunələr: kanal; yol; yaşayış məntəqəsi.Əlaqədar termin:→obyekt, təbii.
feature, natural	obyekt, təbii	Təbiət tərəfindən yaradılan insan tərəfindən nəzərə çarpacaq dərəcədə dəyişdirilməmiş →topoqrafik obyekt.Nümunələr: çay (kanal yox); meşə (tarla yox).Əlaqədar termin:→obyekt, süni.
feature, physical	obyekt, fiziki-coğrafi	Vizual müşahidə edilə bilən hər hansı bir →topoqrafik obyekt.Nümunələr: dağ; çay; ölkənin sərhədi qeyd olunmayan yol.
feature, topographic	obyekt, topoqrafik	Yer səthinin, hər hansı digər planetin və ya onun peykinin tanınan hissəsi.
feature, undersea	obyekt, sualtı	Okean və ya dənizin aşağı hissəsində yerləşən Yer səthinin bir hissəsi Nümunələr: Mariana çökəkliyi, Doqqer bankası.(dənizin dibindəki hündürlüklər)
field, data	məlumatlar sahəsi	data field-ə (056)-ya bax.
file format	faylın formatı	format, file-yə (103)-ə bax.
file, computer	kompüter faylı	→Kompüter yazılarının təşkil edilmiş, nizama salınmış və adlandırılmış toplusu.
firmware	proqramlaşdırılmış avadanlıqlar	→Proqram təminatının əmrləri ilə dəyişdirilə bilməyən kompüterdə quraşdırılmış və müəyyən edilmiş platalar, platalarda proqramlaşdırılmış →kompüter proqramları və üsulları.
font	şrift	Müəyyən tipə, üsluba və ölçüyə uyğun çap işarələri.Şrift nümunələri: 10-point bold Times New Roman; 11 cpi Courier Italic
format	format	Əlyazmanın və ya çap sənədinin ölçüsü və ümumi yerləşməsi.Həmçinin →faylın formatına bax.
format, computer	format, kompüter üçün	format, file-yə (103)-ə bax.
format, file	faylın formatı	→Kompüter faylında məlumatların ölçüsü və yerləşməsi. [məsələn, yazılar və sahələr, rəqəmli və rəqəmli-əlifba məlumatları və s.]. Adətən →format termini tətbiq olunur.
full title	tam ad	long form-a (of a name) (183)-ə bax.
gazetteer	qazetir	→Topoqrafik obyektin halını və yerini göstərməklə, həmçinin digər izahedici və təsviredici məlumatlar daxil olmaqla, əlifba sırasında və ya digər sırada →toponimlərin və onların variantlarının siyahısı.
gazetteer, index	coğrafi adların qazetir indeksi (göstəricisi)	Onların xatırlandığı mənbədə göstərici rolunu oynayan, əlavə məlumatlarla və ya onlarsız →toponimlərin qaydaya salınmış siyahısı.Nümunələr: konkret atlasda coğrafi adların göstəricisi.
gazetteer, multilingual	qazetir, çoxdilli	→Standartlaşmış olması mütləq olmayan, bir neçə dildə verilən coğrafi obyektlərin adları →allonim olan, →qazetir.Nümunələr: Athens(Athína);Moscou (Moskva).
gazetteer, multiscriptual	yazının müxtəlif sistemlərində olan adlarla qazetir.	→Toponimlərin iki və ya daha çox →yazı sistemində göstərildiyi →qazetir.Nümunələr: Aθήνα, Athens; נצרת , Nazareth; Владивосток,Vladivostok.
gazetteer, place names	yaşayış yerlərinin adı olan qazetir.	Arabir →yaşayış məntəqələrinin adlarının siyahısında tətbiq olunan termin
generic element	kök elementi; göstərici-termin	Özündə →kök terminini əks etdirən →toponimin bir hissəsi.Nümunələr: Port-au-Prince; Sierra Nevada, Newport. Kök elementinin obyektin tipini və sinfini göstərməsi mütləq deyil. Həmçinin →kök elementi, yalan.Qoşma termin: →fərdi element.
generic element, false generic term	kök elementi, yanlış kök termini	Obyektin kökünə uyğun olmayan toponimin →kök elementi.Nümunələr: Mount İsa, Redhill və Rio de Janeiro – bütün yaşayış məntəqələri, uyğun olaraq dağlar, təpə və çaylar buraya aid deyil. →Topoqrafik obyekti xarakterizə edən, amma onu adlandırmayan ümumi isim. Nümunələr: mountain, sierra, san, shan, dagh, jabal, har, river. O →toponim və ya toponimin bir hissəsi ola bilər; →kök elementinə bax. Həmçinin →kök elementi, yalan-a bax.
geographical dictionary	coğrafi lüğət	dictionary, geographical-a (067)-ə bax.
geographical entity	coğrafi obyekt	feature, geographical-a (089)-a bax.
geographical entity	coğrafi obyekt	feature, geographical-a (089)-a bax.
geographical name	coğrafi ad	name, geographical-a (216)-ya bax.
geographical names standardization	Coğrafi adların standartlaşması	standardization,geographical names-ə (312)-yə bax.
geographic information system (GİS)	coğrafi informasiya sistemi (CİS)	Özünə xəritə və →toponimləri daxil etmiş, coğrafi istinad edilmiş →məlumatların daxil edilməsini, emalını və buraxılışını əlaqələndirən kompüterləşmiş çoxməqsədli sistem.
GİS	CİS	Geographic information system (118)-yə bax.
glossary	qlossari (lüğət)	Tədqiqatın və ya maraqların konkret sahəsinə aid olan, təqdim olunmuş adlar üzrə izahedici və təsviredici xarakterli məlumatları özündə əks etdirə bilən terminlərin xüsusi siyahısı.Nümunə: coğrafi adların standartlaşması zamanı istifadə edilən terminlər qlossarisi.
grammar	qramatika	→Dilin rəsmi qəbul edilmiş xüsusiyyətlərinə aid olan və onların uyğunluğunu, münasibətini və izahını nizamlaşdıran elm sahəsi.
grapheme	qrafem	Bu və ya digər →dildə →fonemlərin qrafik təsviri Nümunələr: ingilis dilində /ʤ/ və fransız dilində /ʒ/ fonemini təsvir edən j-→qrafemi.
graphic form	qrafik forma	Ad kimi dilçilik vahidini təqdim edən, istənilən →diakritiki daxil etməklə yazılı və ya çap →işarəsi (simvol). Danışıq və ya rəqəmli formaları fərqləndirmək lazımdır.
graticule	şəbəkə	coordinates, geographical-a (a) (044)-ə bax.
grid, topographic	şəbəkə, topoqrafik	coordinates, restangular-a (a) (045)-ə bax.
guidelines, toponymic	rəhbərlik, toponomik	→Toponimlərin→standartlaşması və onların xəritələrdə və →coğrafi məlumat kitablarında yazılış qaydalarının toplusu.
hardware	aparat vasitələri	Birbaşa kompüterə (mərkəzi prosessora) və daxiletmə və çıxış periferiya avadanlığına aiddir, məsələn monitor, dikovod, idarəetmə pultu, çap qurğusu, qrafik quran, qrafik informasiyanı daxil etmə qurğusu, skaner və s.Qoşma termin: →proqram təminatı
historical name	tarixi ad	name, historical-a (217)-yə bax.
hodonym	odonim	odonym-ə (247)-yə bax.
homonym	omonim	Müxtəlif →topoqrafik obyektləri adlandıran iki və ya daha çox eyni →toponimlərdən hər biri.Nümunələr: Monacó (Principauté de) və Monaco (di Baviera), almanca München sözünün italyanca →ekzonimidir.
hydrographic feature	hidroqrafik obyekt	feature, hydrographic-a (090)-a bax.
hydronym	hidronim	→Hidroqrafik obyekti adlandıran →toponim.
hyphenization,	defis birləşməsi	a) Toponimiyada →ad tərkibinin iki və daha artıq elementinin defislə birləşməsi; bu adətən sözlərin əlifba sırasında sadalanma qaydasını dəyişməməyə imkan verir, məsələn →qazetirdə.Nümunələr: Höhr-Grenzhausen; Tel-Aviv; Pointe-Sapin-Centre; Əli-Bayramlı.
also	null	b) Sözlər və ya söz hecaları arasında defislərin qoyuluşu.
hyphenation	null	Nümunələr: Rostov-na-Donu.
Ideogram	ideoqram, heroqlif	a) Hər hansı əşyanı və ya anlayışı bildirən konkret söz olması mütləq olmayan, qrafik simvol. Bəzi müəlifflər tərəfindən →loqoqram termininin yerinə işlədilir.b) Misir heroqlif yazısında →fonoqramla yazılmış söz və ya anlayış kateqoriyalarının təyinedicisi.
ideographic script	ideoqrafik yazı	script, logographic-ə (289)-a bax.
index, names	adların indeksi	index, toponymic-a (138)-ə bax.
index, place names	coğrafi adların indeksi (göstəricisi)	index, toponymic-a (138)-ə bax. Arabir yaşayış obyektlərinə tətbiq olunur. Həmçinin →obyektin adına bax.
index, toponymic	indeks, toponomik	Qısa əlavə məlumatlarla və ya onsuz yerləşdiyi yer haqqında →toponimlərin nizama salınmış siyahısı.
indigenous language	yerli dil	language, indigenous-a (148)-ə bax.
indigenous	yerli ad	name, indigenous-a (218)-ə bax.
interactive processing	interaktiv emal	Kompüter sistemində − məlumatın dərhal dəyişiklikliyi, islahatı və ya əks etdirilməsi üçün bilavasitə →kompüter proqramı ilə, və ya →göstəricilərlə qarşılıqlı əlaqə prosesi. Bu adətən kompüter ekranında həyata keçirilir.Qoşma termin: → paket emal.
interface	interfeys	Iki müxtəlif kompüter sistemini və ya onların hissələrini birləşdirən ümümi blok. Bu mexaniki və elektron yolla həyata keçirilə bilər, həmçinin insanla kompüter arasında qarşılıqlı münasibətə aid ola bilər.
International Phonetic Alphabet, IPA	Beynəlxalq Fonetik Əlifba, BFƏ	→Fonetik transkripsiya üçün beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş işarələr toplusu.BFƏ yazılarının bəzi nümunələri: ingiliscə sing sözündə ng üçün [ŋ]; ingilis sh üçün [∫]; art sözündə a üçün [a], amma any üçün [ε]; fransızca Suisse sözündə yarısait u üçün [ų].
international standardization	beynəlxalq standartlaşma	Standardization, international, geographical names-ə (313)-ə bax.
language	dil	Verilən qlossari çərçivəsində sözləri, sözlərin tələffüzünü və onların uyğunluğu üsullarını daxil edən, geniş cəmiyyət tərəfindən istifadə olunan şifahi ünsiyyət vasitəsi.
language, colloquial	dil, danışıq	Qeyri-rəsmi →danışıqda tətbiq olunan, rəsmi danışıqda və yazı sənədlərində istifadə olunanlardan xeyli fərqlənən →dil forması. Həmçinin→dialekt; →diqlossiyaya bax.
language, donor	donor-dil	language, source-yə (156)-ya bax.
language, indigenous	dil, yerli	Verilən əraziyə aid olan →dil.
language, literary	dil, ədəbi	Ədəbi yaradıcılıq üçün normativ sayılan →dilin yazılı forması. Həmçinin rəsmi danışığın əsasını formalaşdıra bilər. Həmçinin →diqlossiyaya bax.
language, minority	milli azlıqların dili	Müəyyən edilmiş →rəsmi dildən fərqlənən, konkret ərazidə yaşayan milli azlıqların danışdığı →dil. Onun rəsmi statusu həm ola, həm də olmaya bilər.Nümunələr: Finlyandiyada isveç dili; Fransada breton dili; Niderlandda friz dili.
language, national	dil, milli	Konkret ölkədə və ya onun ayrı-ayrı ərazilərində geniş və gündəlik istifadə olunan və onda danışanları eyniləşdirən →dil. Onun →rəsmi dil statusu həm ola, həm də olmaya bilər. Nümunə: İsveçrə ərazisində retoroman dili.
language, non-official or unofficial	dil, qeyri-rəsmi	Müəyyən hüquqi siyasi cəmiyyətdə rəsmi statusu qanun və ya konstitusiya aktı ilə təsdiq edilməmiş nisbətən geniş istifadə olunan, →dil.Nümunələr: Livanda fransız dili; İsraildə ingilis dili.
language, official	dil, rəsmi	Müəyyən hüquqi siyasi cəmiyyətdə qanuniləşdirilmiş statusu olan və müdiriyyət dilinə xidmət edən, →dil.Nümunələr: Çilidə ispan dili; Alto-Adidjada (İtaliya) italyan və alman dilləri; Rusiya Federasiyasında rus dili; Azərbaycanda azərbaycan dili.
language, principal	dil, əsas	Digər dillərə münasibətdə daha çox tətbiq olunan, →dilçilik cəmiyyətində istifadə olunan →dil. Nümunə: Alto-Adidjada (İtaliya) italyan yox, alman dili; Uelsdə uels yox, ingilis dili.
language, receiver	varis-dil	language, target-ə (158)-ə bax.
language, source	mənbə-dil	Adların götürüldüyü və digər dildən →varis dildən ötürülən →dil.Nümunə: adın rus dilindən çin ruscasına –mənbə-dilə keçirilmə-sində.
language,	dil, standart	Rəsmi səlahiyyət verilmiş orqan tərəfindən düzgün qəbul olunmuş və ya olunmamış, verilən →dilçilik cəmiyyətində ümumi qəbul edilmiş düzgün forma hesab olunan dilin danışıq və ya yazı forması.
standard	(normativ)	Nümunə: Almaniyada yuxarı -alman forması.
language, target	varis-dil	→Mənbə dildən toponimlərin götürülmə və ötürülmə vasitəsi olan →dil. Nümunə: ərəb dilindən fransız dilinə →ötürülmədə sonuncu varis dil sayılır.
language, vehicular	vasitəçi-dil	Müxtəlif →dilçilik cəmiyyəti üzvləri arasında vasitəçi kimi xidmət göstərən →dil.Nümunə: Bir çox dünya ölkələrində ingilis dili mülki aviasiyada vasitəçi dil sayılır.
letter	hərf	→Əlifbada ayrıca →işarə kimi göstərilən qrafik simvol.
letter, basic	hərf, baza	→Diakritik işarələr olmadan →hərfin əsas forması.Nümunələr: polşa dilində ł-ə nisbətən l; island dilində Ð-ə nisbətən –D.
letter, consonant	samit səsin hərfi; samit hərf	Samit səsi təqdim edən →əlifba →hərfi.Nümunələr: latınca b, d; yunanca β, δ; tayca ข və ด; ərəbcə ب, د; azərbaycanca l, m, n və s.
letter, vowel	sait səsin hərfi; sait hərf	Sait səsi təqdim edən →əlifba →hərfi. Nümunələr: latınca a, e, i, o, u; yunanca α, є, η, ι, ο, υ, ω; rusca α, е, u, o, y; ivritcə וֹ; tayca ๅ; azərbaycanca ə, ö, ü və s.
lettering, map	yazılış, kartoqrafik	a)→Əlifba yazılış sistemində olan →xəritədə yazı. Daha geniş mənada →xəritədə yazı b)Xəritəyə yazının [→əlifba] qeyd olunması işi.
lettering, multilingual	yazılışlar, çoxdilli	→Çoxdilli xəritədə kartoqrafik →yazılar.
lettering,	yazının müxtəlif sistemlərində olan yazılış	Yazının müxtəlif sistemlərində yazılarla olan →xəritədə kartoqrafik →yazılar.
letters, cardinal	hərflər, əsas	Eyni →yazılışda istifadə olunan və →əlifbaların çoxunda saxlanılan →hərflər.Nümunələr: K, Q, X hərfləri istisna olmaqla latın əlifbası; fars əlibasında ənənəvi ərəb hərfləri.Qoşma termin: →hərflər, xüsusi.
letters, special	hərflər, xüsusi	Eyni yazılışdan istifadə edən, digər əlifbaların çoxunda və ya hamısında iştirak etməyən, bu dildə nadir və səciyyəvi olan konkret dilin →əlifba →hərfləri.Nümunələr: danimarka dilində Ø; islandca Þ, ð, almanca ß; farsca گ. Qoşma termin: → hərflər, əsas.
lexicon	söz ehtiyatı	a)Konkret dilin və ya müəyyən fəaliyyət sahəsininin lüğəti və ya →qlossarisi. b)Müəyyən fəaliyyət sahəsində insanın və ya peşəkar qrupun söz ehtiyatı.
lexicon,logographic	lüğət, loqoqrafik	→Loqoqrafik yazı →işarələrinin qaydaya salınmış sıyahısı; →əlifba yazısında →əlifbanın və →heca yazısında →sillabariyanın oxşarı.
ligature	liqatura	Simvolun fonetik mənasının onu təşkil edən hərflərin mənasından fərqləndiyini göstərən qrafik üslublaşdırılmış iki →hərfin ahəngi.Nümunələr: œ (o + e yaranmış); kh BFƏ-də /x/ kimi tələffüz olunur və ya ach-də alman ch-ı.
lingua franca	ümumi qəbuledilmiş dil	Müxtəlif yerli dillərdə danışan insan qrupları arasında əlaqə üçün istifadə edilən köməkçi dil.Nümunə: Şərqi Afrikada suaxili, And ölkələrində keçua. Həmçinin →pidjin bax.
linguistic area	dilçilik arealı	linguistic region-a (175)-ə bax.
linguistic community	dilçilik cəmiyyəti	Ümumi →dil və ya →dialekt vasitəsilə nisbətən asan ünsiyyət quran insan qrupu.
linguistic region	dilçilik sahəsi	Müəyyən dilin →rəsmi və ya →əsas dil sayıldığı hər hansı sahə və ya ərazi.Nümunələr: Belçikada Flandriya və Valloniya.
linguistics	dilşünaslıq	→Fonetika, →fonologiya, →mor-fologiya, →sintaksis və →seman-tika da daxil olmaqla insan dilini hərtərəfli öyrənən elm.
literary language	ədəbi dil	language, literary-a (149)-a bax.
local name	yerli ad	name, local-a (219)-a bax.
logogram	heroqlif; ideoqram; loqoqram.	Özündə ayrı-ayrı →fonemləri və ya →hecaları ayırmayan, →morfemi tam təqdim edən qrafik simvol və ya simvollar kombinasiyası.Nümunələr: hong(orta) üçün çin 中-i; san və yayama (dağ) üçün yapon 山-i.
logographic	loqoqrafik; ideoqrafik; heroqlifik;	→Loqoqramlardan və ya ona aid olanlardan ibarət olan
Logographic lexicon	loqoqrafik lüğət; ideoqrafik lüğət; heroqlifik lüğət;	Lexicon, logographic-a (170)-ə bax.
logographic script	loqorafik yazı; ideoqrafik yazı; heroqlifik yazı;	script, logograpfic-a (289)-a bax.
long form (of a name)	tam forma (ad)	Bütün komponentləri özündə əks etdirən →toponimin (əsasən də ölkənin adının) tam forması.Nümunələr: İordan Haşimit Krallığı; Çin Xalq Respublikası; Rusiya Federasiyası.Qoşma termin: →qısa forma. Yuxarıda sadalanan nümunələrdə-İordaniy; Çin; Rusiya.
lunar name	aylı ad, selenonim	name, lunar (220)-ə bax.
man-made	süni obyekt	Feature, man-made-yə (091)-ə bax.
map lettering	kartoqrafik yazı	lettering, map-a (164)-ə bax.
map,	xəritə,	Topoqrafik obyektlərə müxtəlif dillərdə adlar verilən, amma →standartlaşmış adlar mütləq olmayan xəritə.Nümunələr: Athens, Athína; Moscou, Moskva.
map,	yazının müxtəlif sistemlərində yazılan xəritə	→Toponimlərin iki və ya daha çox →yazı sistemlərində təqdim olunduğu xəritə.Nümunə: Aθήνα, Athens; נצרת , Nazareth; Владивосток,Vladivostok.
map, script	xəritədə olan yazı	Təsviredici izahlar, hündürlük qeydləri və s. kimi xəritədə olan →toponimlər, digər sözlü və rəqəmli yazılar.
map script,	xəritədə olan yazılar,	→çoxdilli xəritədə yazılar
map script,	yazının müxtəlif sistemlərində olan xəritədə yazılar	→Yazının müxtəlif sistemlərində xəritədə olan yazılar
map, thematic	xəritə, tematik	Müəyyən mövzuya həsr olunmuş və təkcə Yerin üz qabığının konfiqurasiyasını əks etdirməyən, istənilən coğrafi xəritə. Nümunələr: geoloji xəritə, tarixi xəritə, hava dəhlizinin diaqramı.Qoşma termin: → topoqrafik xəritə.
map, topographic	xəritə, topoqrafik	Yerin üz qabığının, Ayın, planetin və ya peyklərin quruluşunu, onların →topoqrafik, →təbii və →süni obyektlərini əks etdirən xəritə. Qoşma termin: →xəritə, tematik.
maritime name	dəniz adı	name, maritime-yə (221)-ə bax.
marker	marker	Yalnız müstəqil →hərf və ya →sillaboqramla uyğunlaşdırılmış halda istifadə edilən →fonem, →morfem və ya dilin digər elementinin təsviri üçün qrafik simvol.Nümunə: ərəb dilində shaddah (cütləşmiş marker).
marker, vowel	saitlənmə işarəsi	Tam olmayan əlifba yazısında sait səsin izahı üçün istifadə olunan marker.Nümunələr: ərəb dilində: َ , ِ , ُ . (a, i, u).ivrit dilində: ַ , ֶ , ִ , ֹ, ֻ . (a, e, i, o, u);tay dilində: ,ั ,ี ฺ (a, i, u).
menu, computer	menyu, kompüter	Adətən kompüter ekranında qrafik simvollarla və ya →rəqəmli-əlifba formasında təqdim olunan əməliyyatçı üçün əlçatan olan üsulların siyahısı.
minority language	milli azlıqların dili	language, minority-a (150)-ə bax.
minority name	milli azlıqların dilində olan ad	name, minority-a (222)-ə bax.
modified character	şəkli dəyişmiş işarə	character, modified-ə (024)-ə bax.
morpheme	morfem	→Qramatikada minimal məna ifadə edən vahid; söz tərkibində minimal funksional element.Nümunələr: ingilis dilində names sözü name kök morfemindən və s cəm şəkilçisi morfemindən ibarətdir; Azərbaycan dilində stollar sözü stol kök morfemindən və lar cəm şəkilçisi morfemindən ibarətdir.
morphological	morfoloji	→Morfologiyaya aid olan
morphology	morfologiya	Dildə olan sözlərin formasını və strukturunu öyrənən →qrammatika növü
mother longue	ana dili	Adətən ailədə qazanılmış ilk dil
multilingual gazetteer	çoxdilli qazetir	gazetteer, multilingual-a (107)-ə bax.
multilingual map	çoxdilli xəritə	map, multilingual (187)-ə bax.
multiscriptual gazetteer	yazının müxtəlif sistemlərində yazılarla olan qazetir	gazetteer, multiscriptual-a (108)-ə bax.
multiscriptual map	yazının müxtəlif sistemlərində yazılarla olan xəritə	map, multiscriptual-a (188)-ə bax.
name	ad	a) noun, proper-ə (246)-a bax.b) Bu qlossarinin kontekstində: →toponim.
name, alternative	ad, alternativ	allonym-a (005)-ə bax.
name, approved	ad, bəyənilmiş	name, standardized-ə (288)-ə bax.
name, composite	ad, tərkib	Bir neçə sözdən ibarət olan →kök və →fərdi elementlərdən və ya fərdi elementdən ibarət olan →toponim.Nümunələr: Mount Cook; Newport; Newfoundland; Kemijoki; Ростов-на-Дону; Sierra Nevada Oriental; Stoke on Trent. Qoşma termin: →adi ad.
name, compound	ad, tərkib	name, composite-yə (212)-ə bax.
name, conventional	ad, ənənəvi	exonym-a (081)-ə bax.
name,	yerüstü olmayan obyektin adı	→Yerüstü olmayan obyektlərə aid olan →toponimNümunə: Nix Olympica (Marsda).
name, geographical	ad, coğrafi	Xüsusən →topoqrafik ad və ya →toponim olan, Yerdə olan obyektə aid olan →ad.
name, historical	ad, tarixi	Tarixi sənədlərdə tapılan və cari dövrdə istifadə olunmayan →toponim.Nümunələr: Eboracum (York üçün, İngiltərə); Mediolanum (Milan üçün, İtaliya); New Amsterdam (Nyu-York üçün, ABŞ); Edo (Tokio üçün, Yaponiya).
name, indigenous	ad, yerli	→Yerli və ya ondan yaranmış dildə olan →toponim.Nümunələr: Culabah (Avstraliya aborigenləri); Empangeni (Cənubi Afrika zulusları).
name, local	ad, yerli	→Dilçilik cəmiyyətinin coğrafi məhdudlaşdırılmış bölmədə, bu sahə daxilində yerləşən obyektə nəzərən tətbiq olunan →toponim. O, →standartlaşmış addan fərqlənə bilər.
name, lunar	ad, aylı; selenonim	Ay üzərində olan obyektə aid olan →toponim.Nümunələr: Qaqarin; Sakitlik Dənizi
name, maritime	ad, dəniz	Dənizlə bağlı olan →hidroqrafik obyektin adı.Nümunə: Estrecho de Magallanes; Bottenhavet/Selkämeri; English Channel.
name, minority	milli azlıqların dilində olan ad	→Milli azlıqların diıində olan →toponim.
name, official	ad, rəsmi	→Coğrafi adlar üzrə rəsmi orqan tərəfindən bəyənilmiş və onun tabeliyində olan →toponim.
name, place	yerin adı	a) Toponym-a (339)-a bax.b) Bəzi müəlliflər tərəfindən «yaşayış məntəqəsinin adı» termininin sinonimi kimi tətbiq olunur.
name, primary	ad, ilkin	Yerli əhalinin dilində təsviri ad.Nümunələr: Ar-Rub ' al-Khālī (boş məhəllə, Səudiyyə Ərəbistanı); Dasht-e Kavīr (böyük səhra, İran).
name, proper	şəxsi ad	noun, proper-ə (246)-a bax.
name, simplex	ad, bəsit	Daxili quruluşundan və artiklin olub-olmamasından asılı olmayaraq, bir sözdən ibarət olan →toponim.Nümunələr: Moskva, Kiyev, Bakı, London. Al-Qāhirah (Qahirə) də adi addır, çünki ərəb dilində -al artiklı sözün tərkibinə daxil olan önşəkilçi ilə bağlı morfemi ifadə edir.Qoşma termin: ad, tərkibi.
name, standardized	ad, standartlaşdırılmış (normalaşdırılmış)	Obyektə →coğrafi adlar üzrə rəsmi orqan tərəfindən bəyənilmiş mümkün →ad variantlarından daha üstün sayılaraq-verilən, ad. Bununla belə obyektin vahiddən artıq standartlaşmış adı ola bilər.Nümunə: Kaapstad və Cape Town (Capetown yox).
name, topographic	ad, topoqrafik	toponym-a (339)-a bax.
name, traditional	ad, ənənəvi	Müəyyən →dilçilik cəmiyyəti tərəfindən özünün mədəniyyət ənənələrində və ədəbiyyatında nisbətən geniş istifadə edilən →ekzonim.Nümunələr: ərəbcə Əl-İskəndəriyə üçün Aleksandriya; ivritcə Eruşalaim üçün Yerusəlim (Qüds); Çincə Beyçzin üçün Pekin
name, variant	adın variantı	allonym-a (005)-ə bax.
names authority	coğrafi adlar üzrə rəsmi orqan	a) Toponimlərə aid qərar qəbul etmək üçün dövlət tərəfindən məsləhətçi funksiyası və ya səlahiyyət verilmiş orqan (şəxs, büro və ya komissiya).b) →Standartlaşmış toponimlərin hazırlanması tapşırılan orqan
names conversion	adların ötürülməsi	conversion-a (041)-ə bax.
names index	adların indeksi (göstə-ricisi)	index, toponymic-ə (138)-ə bax.
names survey	adlar toplusu	survey, toponymic-ə (319)-a bax.
names transformation	adların ötürülməsi	transformation, names-ə (349)-a bax.
national language	milli dil	language, national-a (151)-ə bax.
national standardization, geographical names	coğrafi adların milli standartlaşması	Standardization, national, geographical names-ə (314)-ə bax.
natural feature	təbiət obyekti	feature, natural-a (092)-ə bax.
noise, graphic	səs, qrafiki	Təmiz verilişi və ya qrafik məlumatın qəbulunu çətinləşdirir.Nümunələr: televiziya ekranında «qar»; həddən artıq sıx qrafik məlumatla xəritənin yüklənməsi; xəritədə aydın olmayan imzalar.
non-official language	qeyri-rəsmi dil	language, non-official-a (152)-ə bax.
non-vocalized	vokallaşdırılmamış	Sözün və ya mətnin vokallaşdırma işarələri olmadan, yəni saitlər qeyd olunmadan yazılışı.
non-vowelled	vokallaşdırılmamış	non-vocalized-ə (242)-ə bax.
normalization	normalaşdırma	standardization-a (311)-ə bax.
noun, common	ümumi isim; apellyativ	Hər hansı bir hadisəni, yeri və ya əşyanı bildirən söz.Nümunələr: toponim; qazetir; şəhər.
noun, proper	şəxsi ad	Birmənalı olaraq ayrılıqda insanı, yeri və ya əşyanı eyniləşdirən söz.
null	null	Nümunələr: Albert; Budapeşt; Volqa; Gəncə.
odonym	odonim	Hərəkət istiqamətinin →xüsusi adı.
null	null	Nümunələr: Via Appia (tarixi yol); Airway Amber (hava nəqliyyatının istiqaməti); M4 (avtoyol); Darb al-Hajj (ziyarətçilərin yolu).
official language	rəsmi dil	language, official-a (153)-ə bax.
onomastics	onomastika	a) →Xüsusi adları öyrənən elm.
null	null	b)Adların verilmə prosesini və ya fəaliyyətini
oronym	oronim	Relyef elementlərinə aid olan ad.
null	null	Nümunələr: Matterhorn; Gaurī-śankar; Fuji San; Sierra Madre; Ural dağları.
orthography	orfoqrafiya	Verilən dilin qaydalarına görə sözlərin yazılışı.
phone	səs	Yazıda kvadrat mötərizədə göstərilən →fonetikada danışığın minimal elementi. Konkret →fonem adətən →allofon adlanan müxtəlif səslərlə yayılır.Nümunələr: İspan dilində /b/, saber sözündə [ β ] kimi və Barcelona sözündə [ b ] kimi səslənir.
phoneme	fonem	Adətən əyri xətli mötərizələrdə göstərilən, məna dəyişən, →dilin →fonoloji strukturunda minimal element. Nümunələr: /b/; /p/; /∫/ (ingiliscə sh üçün). Təcrübədə fonem allofon adlanan variantlarla yayılır, adətən kvadrat mötərizələrlə bağlanır. məsələn, ispancada /b/ fonemi üçün Barcelona sözündə /b/ və saber sözündə /β/; və ya /e/ foneminin müxtəlif mənaları üçün [e], [ẽ], [ε] və [έ]. Həmçinin →səsə bax.
phonemic	fonemi	→Fonemə aid olan.
phonetic, phonetical	fonetiki	→Fonetikaya aid olan.
phonetics	fonetika	Danışıq dilində səsləri öyrənən dilçilik bölməsi. →Səs minimal fonetika vahidi sayılır.
phonogram	fonoqramma	a)Səsi təqdim edən →qrafik işarə. b)Xüsusən də, bildirdiyi sözün və ya anlayışın məna əhəmiyyətini yox, bu dildə onun adının səslənməsini bildirən →piktoqramma.Nümunələr: Vaxtilə fonetik işarələr kimi istifadə olunan, qədim misir yazısında olan piktoqramlar. Məsələn, /r/ səsi üçün □ (“yerlər”), misir dilində olan (“yer”) sözündə başlanğıc səs.
phonological	fonoloji	→fonologiyaya aid olan
phonology	fonologiya	Konkret →dildə və ya bir neçə dildə danışıq səslərini və onların funksiyasını öyrənən elm.
physical feature	fiziki-coğrafi obyekt	feature, physical (093) bax.
pictogram	piktoqram	Adının mənasını və səslənməsini ötürmək üçün əşyanın onun qrafik-vizual oxşarına uyğun təsvir edən qrafik simvol. Həmçinin →fonoqrammaya bax.
pidgin	pidjin	Yarandığı dilə (dillərə) nisbətən qramatik, fonoloji strukturu və tərzi daha sadə olan, məhdud lüğəti və tətbiq sahəsi ilə köməkçi dil kimi inkişaf edən, nisbətən sabit danışıq forması. Nümunələr: ingilis dili əsasında Tok Pisin (neomelanezi); Malayziyada və İndoneziyada Bazaar Malay; Petit Mauresque (Şimali Afrikada fransız dili əsasında); Fanagaló (Cənubi Afrikada əsasən zulu dilinin bazasında).→Danışıq cəmiyyətinin →ana dilinə çevrilən pidjin →kreol dili adlanır.
pixel	piksel	→Akronim ingiliscə «picture element»idir. (qrafik element)-dir. →Rastr rejimində saxlanan və əks olunan kiçik vahiddir.
place name	obyektin adı	Toponym-a (339)-a; name, place-yə (b) (224)-ə bax.
place name index	coğrafi adların indeksi (göstəricisi)	index, place names-ə (137)-ə bax.
portability, data	məlumatların birləşdirilməsi	data portability-a (059)-a bax.
principal	əsas dil	language, principal-a (154)-ə bax.
program, computer	kompüter proqramı	Yerinə yetirilmək üçün kompüterə verilən əmrlər toplusu.Qoşma termin: proqram tərəfindən istifadə edilə bilən →məlumatlar.
proper name	şəxsi ad	noun, proper-ə (246)-a bax.
proper noun	şəxsi ad	noun, proper-ə (246)-a bax.
radical, radix	kök	a) →Loqoqrafik →işarənin baza forması. Nümunə: məna kateqoriyasını təqdim edən təxminən 240 çin heroqliflərindən biri. Məsələn, «meşə» və onun əsasında yaradılan konkret meşə, ağac və s. növlərini bildirən heroqliflər.b) root (282)-ə bax.
raster mode	rastr rejimi	Kompüterdə sütunlar və sətirlərdə yerləşdirilən piksellərin nisbətən sıx şəbəkəsində məlumatların saxlanma və əks olunması.Nümunə: peyk təsvirləri adətən rastr rejimində saxlanılır.Qoşma termin: →vektor rejimi.
receiver	varis-dil	language, target-ə (158)-ə bax.
receiver	varis-dildə yazılış	script, target-ə (295)-ə bax.
record, computer	kompüter yazısı.	Tək konkret vahidə aid olan və vahid modul kimi emal olunan bir-birinə bağlı →məlumatların kompüterdə oxunulan toplusu.Nümunə: tək toponim və onunla bağlı koordinatları, təsdiqi tarixi, yaranması və s. kimi məlumatlar.
restangular coordinates	düzbucaqlı koordinatlar	coordinates, rectangular-a (045)-ə bax.
retranscription	retranskripsiya	→Transkripsiya nəticəsinin →ilkin dilə geri dəyişməsi
retransliteration	retranliterasiya	→Transliterasiya nəticəsinin →ilkin yazıya geri dəyişməsi. Həmçinin →dönməyə bax.
reversibility	dönmə qabilliyəti	→Bir yazı və ya →yazı sistemindən yazı vahidinin digərinə ötürülə bilməsi və sonra →mənbə-yazının əsli ilə eyni nəticəni almaqla geri qaytarıla bilməsi bu cür→transliterasiyanın xarakteristikasıdır.
romanization	romanlaşdırma	Qeyri-latın yazısından latın yazısına →ötürmə.Nümunələr: Aθήνα→Athίna; Москва→Moskva; ڛوت → Bayrūt;תלـאביכ→ Tel-Aviv; ニホソ→Nihon.
romanization key	romanlaşdırma açarı	Ehtiyac olarsa diakritiki də daxil etməklə, qeyri-latın yazısının işarə cədvəli ona uyğun latın əlifbası hərfləri ilə.Nümunələr: rusca щ üçün latınca šč; yunanca Ψ üçün latınca ps; →Transliterasiya açarının ayrı növü.
Root	kök	→Dilçilikdə baza vahidinə aiddir. Azərbaycan dilində kök – qohum sözlərin ümumi hissəsidir.Nümunələr: sözün əmələ gəlmə əsası, məsələn, semit dillərinin sözlərində və onların törəmələrində üç samitin ahəngi: nazala (ərəbcə “yamac”) sözündə n, z, l və ya yarad (ivritcə “yamac”) sözündə y, r, d.
script	yazı; yazılış; yazma	Yazıda və çapda konkret dil tərəfindən istifadə olunan, nəinki →şriftin xarakteri və ya →şriftlə fərqlənən qrafik simvolların məcmusu. Müxtəlif yazı qrupları →yazı sistemini təşkil edir.Nümunələr: latın, kiril, yunan, ərəb, tay və ivrit yazısı →əlifba yazı sisteminə aiddirlər; amxar yazısı, yapon kanası →heca; çin xanı və yapon kandzisi – heroqlifik yazı sisteminə aiddirlər.
script, alphabetic	əlifba yazısı	Vahid →hərf, →diqraf və ya →triqrafın prinsipcə vahid →fonemi və ya →diftonqu təqdim etdiyi →əlifba →yazı sistemi forması.Nümunələr: latın, kiril, yunan, tay, ərəb və ivrit yazıları əlifba yazısıdır, lakin son iki yazı →tam olmayan əlifba yazısına yəni əsasən →konsonant yazıya aiddirlər. Koreya əlifba yazısında hərflər qrafik olaraq demək olar ki, heca elementlərini təqdim edirlər.
script, consonant	yazı, konsonant.	script, defective alphabetic-ə (286)-a bax.
script, defective alphabetic	əlifba yazısı, qeyri-qənaətbəxş.	Əsasən →samit səsləri verən →hərflərin istifadə olunduğu; hərfi olmayan →markerlərlə →samit hərflərin üstündə/altında və ya içində nöqtə, xətlərdən istifadə olunaraq →sait səslərin bildirildiyi →əlifba yazısı.Nümunələr: ərəb və ivrit dili. Həmçinin →sait səsin markerinə bax.
script, donor	donor-yazı	script, source-yə (293)-ə bax.
script, ideographic	yazı, ideoqrafik	script, logographic-ə (289)-a bax.
script, logographic	yazı, loqoqrafik yazı, heroqlifik	→Loqoqrafik yazı sisteminə aid olan →heroqliflərdən ibarət olan →yazı.Nümunələr: çin yazısı; yapon kandzisi.
script, map	yazı, kartoqrafik	map script-ə (189)-a bax.
script, original	yazı, əsl	script, source-yə (293)-ə bax.
script, receiver	varis-yazı	script, target-ə (295)-ə bax
script, source	mənbə-yazı	→Toponimin qabaqcadan təqdim olunduğu işarələr və onun əsasında →varis-yazı adlandırılan digər yazının işarələri ilə ötürülə bilən, →yazı.
script, target	yazı, hecalı (sillabik)	→Yazının →heca →sisteminə aid olan →yazıda hər bir →işarə və ya işarələr çoxluğu →hecanı bildirir.Nümunələr: amxar dili; →hecalı yapon katakana və kirakanası; Koreya yazısı əlifba yazısı olmasına baxmayaraq, qrafik və vizual olaraq hecalı sayılır.
script, target	varis-yazı	→İlkin yazıdan →toponimin ötürülə biləcəyi →yazı. Həmçinin → transliterasiyaya bax.Nümunə: yunan yazısının →romanlaşmasında latın yazısı.
segment	seqment	→Dilçilikdə danışıq axınında tanına bilən istənilən diskret elementi.Nümunə: yunan yazısının →romanlaşmasında latın yazısı.
semantics	semantika	Dil ilə ötürülən məzmunu öyrənən →dilçilik bölməsi.
sequence rules	ardıcıllıq qaydaları	→Hərflər, →sillaboqramlar və ya →loqoqramların ardıcıllığına uyğun sözlərin düzülüş sırasını (məsələn, qazetirdə →toponimlər) müəyyən edən qaydalar. Çətinliklər əlifbada olmayan lakin yazıda istifadə olunan işarələrlə və →markerlərlə və ya →diakritik işarələrlə təchiz olunmuş hərflərlə (alman dilində ä, ö, ü, ß; ispan dilində ll və ya ñ ), həmçinin defislə yazılan sözlərlə bağlı yarana bilər.
short form	qısa forma	→Toponomiyada adın ixtisar edil-miş və ya qısa variantı.
(of a name)	(adın)	Nümunələr:Çin Xalq Respublikası üçün Çin; İordan-Haşimit Krallığı üçün İordaniya; Rusiya Federasiyası üçün Rusiya.Qoşma termin:→tam forma.
short title	qısaldılmış ad	short form-a (of a name) (299)-a bax.
sign, diacritial	diakritik işarə	diacritic-ə (064)-ə bax.
simplex name	adi ad	name, simplex-ə (227)-ə bax.
simplified character	sadələşdirilmiş işarə	character, simplified-ə (025)-ə bax.
software	proqram təminatı	Kompüter proqramının işi ilə əlaqədar olan →proqramlar, üsullar və →göstəricilər. Qoşma termin: aparat vasitələri.
source	ilkin dil	Language, source-yə (156)-ya bax.
source script	ilkin yazı	script, source-yə (293)-ə bax.
specific element	fərdi element	→Kök termini olmayan və obyekti həmin →sinfə aid digər obyektlərdən fərqləndirən →toponimin bir hissəsi. Bura →artikl və ya digər dilçilik elementləri aid edilə bilər.
speech	nitq	→Dilin şifahi təzahürü
speech community	danışıq (dil) cəmiyyəti	Ümumi →dildə və ya →dialektdə asanlıqla şifahi ünsiyyət quran insanlar qrupu.
standard	standart dil (normativ)	Language, standard-a (157)-ə bax.
standardization	standartlaşdırma,	a) Uyğun səlahiyyətli orqan tərəfindən konkret standart və ya normaların qəbulu, məsələn, →toponimlərin bir formalı təqdimi.
null	normallaşdırma	b) →Toponimin bu normalara uyğunlaşdırılması.
standardization, geographical names	coğrafi adların standartlaşdırılması (normalaşdırılması).	→Coğrafi adlar üzrə rəsmi orqan tərəfindən konkret →coğrafi obyekt üçün bir və ya daha çox →adların və onların dəqiq yazı formasının, həmçinin onların istifadə şərtlərinin təsdiq edilməsi. Daha geniş mənada →toponimlərin standartlaşdırılması.
standardization, international, geographical	coğrafi adların standartlaşdırılması, beynəlxalq	Bütün →coğrafi adların şifahi və yazılı formalarının [daha geniş mənada →yerüstü olmayan obyektlərin →toponimlərinin] ötürülməsində 1) →milli standartlaşmanın və ya 2) müxtəlif dillər və yazı sistemləri arasında uyğunluğu müəyyən edən beynəlxalq qaydaların qəbulu vasitəsi ilə maksimal təcrübi vahid şəklə salınmaya yönəldilmiş fəaliyyət.
standardization, national, geographical	coğrafi adların standartlaşdırılması, milli.	Hər hansı bir milli quruluş ərazisində →coğrafi adların →standartlaşdırılması. məsələn, dövlətin.
standardized allonym	standartlaşdırılmış allonim	allonym, standardized-ə (006)-a bax.
standardized name	standartlaşdırılmış ad	name, standardized-ə (228)-ə bax.
Standardized toponym	standartlaşdırılmış (normalaşdırılmış) toponim	name, standardized-ə (228)-ə bax.
survey, names	ad toplusu	survey, toponymic (319) bax.
survey, toponymic	plan alma (şəkil çəkmə), toponimik	Konkret ərazidə toponimlərin yığımı, yazılması və emalı ilə bağlı olan bütün fəaliyyət mexanizmi.
syllabary	sillabari; heca əlifbası.	→Heca yazısında istifadə edilən konkret dilin bütün →hecalarını təqdim edən →sillaboqramların qaydaya salınmış toplusu.Nümunələr: a, ka, sa, ta, na, ha, ma üçün ア, カ, サ, ヌ, ナ, ハ, マ – yapon katakanlarının sillaboqram toplusu; uyğun olaraq pi, pu, pa, ti, tu, ta və s. üçün İnuktitut ⋀, ≻, ≺, ∩, ⊃, ⊂.
syllabic (as a noun)	heca	Syllabogram (326)-ya bax. Əsasən cəm halında istifadə olunur.
syllabic (as an adjective)	hecalı	→Hecaya aid olan və ya hecalardan ibarət olan.
syllabic script	heca yazısı	script, syllabic-ə (294)-ə bax.
syllabibification	hecalara bölünmə	sözün →hecalara bölünməsi.Nümunələr: Val-pa-ra-i-so; O-ban.
syllable	heca	Bir sait və ya heca əmələ gətirən samitin bir və ya bir neçə samit səslərlə birləşməsindən, →diftonq və triftonq əmələ gətirən tək sait və ya saitlərin birləşməsindən ibarətolan →danışıq elementi; sözün ilkin bölünməsi.Nümunələr: Cenevrə sözündə Ce-nev-rə; Haydelberq sözündə Hay-del-berq.
syllabogram	sillaboqram	→Heca yazısında →hecanı təqdim edən qrafik →işarə.
synonym	sinonim	Eyni mənanı bildirən iki və ya daha çox sözlərdən hər biri.
syntax	sintaksis	Sözlərin ahəngini və onların cümlədə düzülüş qaydasını öyrənən →dilçilik bölməsi.
target language	varis (davamçı) dil	language, target (158) bax.
target script	varis (davamçı) yazı	script, target (295) bax.
tetragraph	tetraqraf	Konkret dildə vahid →fonoloji və ya qrafik elementi təqdim etmək üçün istifadə olunan dörd →hərfin ahəngi.Nümunələr: Çad dövlətinin almanca transkripsiyasında olan –Tschad sözündə /t∫/ fonemini bildirən tsch; rusca щ üçün ingiliscə shch.
thematic map	tematik xəritə	map, thematic-ə (192)-yə bax.
Topographic category	topoqrafik səviyyə	class, feature-yə (029)-a bax.
topographic	topoqrafik obyekt	feature, topographic-ə (094)-ə bax.
topographic map	topoqrafik xəritə	map, topographic-ə (094)-ə bax.
topographic	topoqrafik ad	toponym-ə (339)-a bax.
topography	topoqrafiya	a) Plan və hündürlük nöqteyi-nəzərdən yəni plan vəziyyəti və relyef daxil olmaqla Yerin, digər planetin, peykin və ya onun hissələrinin səthi quruluşu. b) Yuxarıda göstərilənlərin təsviri və qrafik təqdimatı.
toponomastics	toponomastika	→Toponimləri öyrənən intizam.
toponym	toponim	→Topoqrafik obyektin xüsusi adı. →Coğrafi ad və →yerüstü olmayan obyektin adı anlayışları üçün ümumiləşdirici termin.
toponym, standardized	toponim, standartlaşdırılmış (normallaşdırılmış)	name, standardized-ə (228)-ə bax.
toponym, variant	toponimin variantı	Allonym-ə (005)-ə bax.
toponymic guidelines	toponimik rəhbərlik	guidelines, toponymic-ə (126)-ya bax.
toponymic index	toponimik indeks (göstərici)	index, toponymic-ə (138)-ə bax.
toponymy	a)     toponimika b)    toponimiya	a) Tədqiqat predmeti ümumən →toponimlər və xüsusən də →coğrafi adlar olan elm.b) Göstərilən ərazidə →toponim-lərin məcmusu.
traditional name	ənənəvi ad	name, traditional-a (230)-a bax.
transcription	transkripsiya	a) Adətən əlavə →diakritik işarələrin tətbiqi olmadan, →varis-dilin uyğun yazı vasitələri ilə →mənbə-dilin səslərinin yaranmasına əsaslanan bir dildən digər dilə adların fonetik →ötürülməsi üsulu.Nümunələr: türk Ankara-sı yunanca Aγkaρa; rus Щукино-su ingiliscə Shchukino.Transkripsiya heç də həmişə dönməni təmin etmir.Ona görə də →retranskripsiya, məsələn kompüterdə, orijinala uyğun olmayan forma yaradıla bilər. Məsələn, yuxarıda göstərilən hallarda bunlar alına bilər: Agkara (turkcə); Щчукино (rusca).Ancaq pinyinin romanlaşmasının çin sistemi, müxtəlif yazı sistemləri arasında uyğunluq yaratmasına baxmayaraq, sözün səs şəklinin ötürülməsinə əsaslanır və dönməzdir; ona görə də o →transliterasiya yox, transkripsiya hesab olunur.Həmçinin, →transkripsiya açarına bax.
transcription	transkripsiya əlifbası	alphabet, transcription-a (011)-ə bax.
transcription key	transkripsiya açarı	→Mənbə-dilin qrafik işarələr cədvəli ona uyğun olan →mənbə-dil qrafik işarələri ilə.Nümunələr: macarca s üçün ingiliscə sh; datca sj üçün almanca sch; çincə 贝, 北, 陂, 卑 ,倍, 碑. Həmçinin →transkripsiyaya bax.
transformation,	adların ötürülməsi	Toponomikada toponimlərin köçürmə, transkripsiya və transliterasiya məfhumları üçün ümumiləşdirici termin. Son iki məfhum özündə →konversiyanı əks etdirir.
translation	tərcümə, yazılı	a) Varis dilin sözləri ilə mənbə dildə deyilənlərin məna ötürülüşü.b)Bu prosesin nəticəsi. Toponimikada bu hərdən yalnız →kök elementinin adına tətbiq olunur. Nümunələr: Черное море üçün (rusca) Mer Noire (fransızca); Lago di Como (italyanca) üçün Lake Como (ingiliscə); Fuji San (yaponca) üçün Mount Fuji (ingiliscə).
translingual data interchange	dillərarası məlumatların mübadiləsi	data interchange, translingual-a (057)-yə bax.
transliteration	transliterasiya	a) →Mənbə-yazının hər bir →işarəsinə, →diqrafına, →triqrafına və ya →tetraqrafına →varis-yazının tək işarəsinin və ya diqrafının, triqrafının, →diakritiklə işarəsinin və ya bu variantların toplusunun uyğun gəldiyi bir →əlifba və ya →heca yazı sistemindən digərinə →adların →ötürülmə üsulu. →Transkripsiyadan fərqli olaraq, transliterasiyaya tam →dönməyə çalışır (bəzən nail olmur) və →transliterasiya açarı ilə təmin olunmalıdır.b) Bu prosesin nəticəsi.[Mötərizədə ingilis dilində olan ekzonimlər göstərilib] Владивосток→Vladivostok; ח٠פה→Hefa (Haifa);
transliteration alphabet	transliterasiya əlifbası	alphabet, transliteration-a (012)-ə bax.
transliteration key	transliterasiya açarı	Konkret →mənbə-yazının ona uyğun olan konkret →varis-yazı işarələri ilə birlikdə →işarələr cədvəli. Həmçinin → ötürmə cədvəli adlanır.Nümunələr: yapon ポ katakanı üçün latınca ро; latınca d üçün rus kirilcəsində д; tayca ต üçün ivritcə ת yox, ט hərfi.
trigraph	triqraf	Bir →fonemi bildirən üç hərfin ardıcıl düzülüşü.Nümunə: /∫/ üçün alman dilində sch.
typeface	şriftin xarakteri	Ölçüsündən asılı olmayaraq →əlifbanın bütün →çap işarələrinin forma və ya üslubu.Şriftlərin nümunələri: Times New Roman; Univers bold italic.Həmçinin → şriftə bax.
undersea feature	sualtı obyekt	feature, undersea-ya (095)-ə bax.
UNGEGN	BMTCAEQ	Coğrafi adlar üzrə birləşmiş millətlər təşkilatının ekspertlər qrupunun adının →akronimi
unvocalized	vokallaşdırılmamış	vocalization-a (368)-ə bax.
unvowelled	vokallaşdırılmamış	vocalization-a (368)-ə bax.
UTM grid	UTM şəbəkəsi	Merkatorun köndələn proyeksiyasının universal şəbəkəsi. Vəziyyətin müəyyənləşdirilməsinə kömək etmək üçün xəritəyə çəkilmiş müstəvi →düzbucaqlının koordinatlarının şəbəkəsi. O, bütün yer kürəsini 6 dərəcə uzunluq dairəsi enində 60 meredional zonalara bölür; bu zonalar tarixin dəyişdiyi beynəlxalq xətdən 1-dən 60-dək şərqə doğru nömrələnir.
variant character	işarənin variantı	character, variant-a (026)-a bax.
variant name	adın variantı	allonym-ə (005)-ə bax.
vector mode	vektor rejimi	Kompüterdə qrafik məlumatların (nöqtələrin, xəttlərin, çoxbucaqlıla-rın) nöqtəli koordinatların (adətən düzbucaqlıların) köməyi ilə saxlan-ması və təsviri.Qoşma termin→rastr rejimi.
vehicular language	vasitəçi dil	language, vehicular-a (159)-a bax.
vernacular	yerli (dil)	Hər hansı bir regionun əhalisi üçün doğma olan və →standart dildən fərqlənən →dil və ya →dialekt.
vocabulary	lüğət	a) Dil sözlərinin məcmusu.b) Konkret fərdin lüğət ehtiyatı.Həmçinin →leksikona bax.
vocalization	vokalizasiya	→Sait səs markerlərinin →natamam əlifba yazısının söz və ya mətninə daxil etmə və ya yerləşdirmə, məsələn ərəb və ivrit dillərində. Təlimat mətnlərindən başqa →toponim kimi olan ancaq müqəddəs mətnlər, çətin və ya xarici sözlər adətən çap zamanı vokallaşır.Nümunələr: Carmel – לּמּרפּ (vokallaşdırılmış) müqayisədə כךמל (vokallaşdırılmamış).
vocalized	vokallaşdırılmış	vocalization-a (368)-ə bax.
vowel	sait səs	Tələffüzün dürüstlüyü üçün, hansının ki, titrəyiş yaratmamaq üçün nəfəs borusu bağlanmır və sıxılmır, diftonq və triftonqlar da daxil olmaqla iki əsas səs sinfindən biri. Sait səs – →hecanın daha mənalı hissəsidir. Nümunələr: /a/, /e/, /i/, /o/. Qoşma termin: → samit səs.
vowel letter	sait səsin hərfi	letter, vowel-ə (163)-ə bax.
vowel marker	sait səsin markeri	marker, vowel-ə (196)-ya bax.
vowel point	saitlənmə işarəsi	vowel marker-ə (373)-ə bax.
vowelled	vokallaşdırılmış	vocalization-a (368)-ə bax.
writing system	yazılış sistemi	→Əlifba, →heca və ya →loqoqrafik yazı sistemində →əlifba, →heca və ya →loqoqrafik lüğət tərtib edən →fonologiya və →morfologiya elementlərinin qrafik simvollar toplusu dili ilə təqdim etmə üsulu. Yazılış sistemi →yazı qruplarından ibarətdir.